Eylem Ve Eylemsi Nedir?

Eylem, bir fiil ya da davranışı ifade ederken; eylemsi, eylemin niteliklerini taşıyan ama fiil gibi tam olarak kullanılmayan kelimelerdir. Türkçede önemli bir yere sahiptir.
Eylem ve eylemsi, dilbilgisinin temel taşlarından biridir ve cümle yapısında önemli bir rol oynar. Bu kavramlar, düşüncelerimizi ifade etme biçimimizi şekillendirir. Peki, eylem nedir, eylemsi ne anlama gelir? Bu iki terim arasındaki ilişkiyi ve dildeki işlevlerini keşfetmek, dilin derinliklerine yolculuk yapmak anlamına geliyor.

Eylem Nedir?

Eylem, bir varlığın bir durumu, olayı veya hareketi ifade ettiği dilbilgisel bir unsurdur. Dilde eylemler, belirli bir özne tarafından gerçekleştirilen hareketleri veya durumları tanımlar. Eylemler, insanlar, hayvanlar veya nesneler tarafından gerçekleştirilir ve cümlelerde genellikle özne ile yüklem arasında bir ilişki kurar. Örneğin, Ali koşuyor cümlesinde koşmak eylemi, Ali’nin yaptığı hareketi ifade eder. Eylemler, zaman, kişi ve kip gibi unsurlarla çeşitlilik gösterir ve dilin dinamik yapısını oluşturur.

Eylemin Özellikleri Nelerdir?

Eylemler, belirli özelliklere sahip olup dilbilgisi açısından önemli bir rol oynar. Eylemlerin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Zaman: Eylemler, geçmiş, şimdi veya gelecek zaman diliminde gerçekleşebilir. Örneğin, yazarım (şimdi), yazdım (geçmiş), yazacağım (gelecek) gibi.
• Kişi: Eylemler, özneye bağlı olarak birinci, ikinci veya üçüncü kişi şeklinde çekimlenebilir. Örneğin, geliyorum (birinci kişi), geliyorsun (ikinci kişi), geliyor (üçüncü kişi).
• Kip: Eylemler, emir, şart, gereklilik veya istek gibi kiplerle de kullanılabilir. Örneğin, koş! (emir), koşsa iyi olur (şart).
• Nesne: Eylem, bazı durumlarda bir nesneyle birlikte kullanılır. Örneğin, kitabı okuyorum cümlesinde okumak eylemi kitap nesnesi ile birleşir.

Eylemin Türleri Nelerdir?

Eylemler, Türkçede farklı türlere ayrılır ve bu türler, cümledeki anlamı ve işlevi etkiler. Eylemlerin türleri genellikle aşağıdaki başlıklar altında toplanabilir:

Eylem Türü	Açıklama
Kesin Eylemler	Kesin olarak gerçekleşen hareketleri ya da durumları ifade eder. Örneğin, Yürüdü ve Koştu.
Belirsiz Eylemler	Gerçekleşme olasılığı olan, ancak kesinlik taşımayan eylemlerdir. Örneğin, Yürüyebilir ve Koşabilir.
Geçişli Eylemler	Doğrudan bir nesneyi etkileyen eylemlerdir. Örneğin, Kitabı okudum.
Geçişsiz Eylemler	Nesne gerektirmeyen, yani sadece öznenin gerçekleştirdiği eylemlerdir. Örneğin, Uyuyor.
Olumsuz Eylemler	Bir eylemin gerçekleşmediğini ifade eden yapıdır. Örneğin, Gitmedi ve Yazmadı.

Eylemin Sözdizimi Nasıldır?

Eylemlerin sözdizimi, cümledeki yerleşim ve yapı açısından hayati öneme sahiptir. Türkçede eylemin yapılandırılması genel olarak aşağıdaki kurallara göre şekillenir:

Yapı	Açıklama
Özne + Eylem + Nesne	Temel cümle yapısıdır. Örneğin, Ali (özne) kitabı (nesne) okudu (eylem).
Özne + Eylem	Bazen nesne atlanabilir. Örneğin, Ali (özne) uyuyor (eylem).
Eylem + Özne	Vurgulamak için eylem öne alınabilir. Örneğin, Koştu Ali.
Olumsuz Yapılar	Eylemler olumsuz hale getirilebilir. Örneğin, Ali gitmedi (eylem).
Soru Cümleleri	Eylem soru cümlesi haline getirilebilir. Örneğin, Ali kitabı okudu mu?